Nền kinh tế Nhật Bản

Nhật Bản là một trong những nền kinh tế lớn nhất và phát triển nhất trên thế giới. Đất nước này có lực lượng lao động cần cù, có trình độ học vấn cao và dân số đông, giàu có khiến nó trở thành một trong những thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới. Nền kinh tế Nhật Bản đứng thứ hai thế giới (sau Mỹ) từ năm 1968 đến năm 2010 thì bị Trung Quốc vượt mặt. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2016 ước tính là 4,7 nghìn tỷ USD và dân số 126,9 triệu người có mức sống cao, với GDP bình quân đầu người chỉ dưới 40.000 USD vào năm 2015.

Với sự hồi sinh kinh tế phi thường từ đống tro tàn của Thế chiến thứ hai, Nhật Bản là một trong những quốc gia châu Á đầu tiên leo lên chuỗi cung ứng giá trị từ hàng dệt may giá rẻ đến sản xuất và dịch vụ tiên tiến – hiện chiếm phần lớn GDP và việc làm của Nhật Bản. Các ngành công nghiệp cơ bản, bao gồm cả nông nghiệp, chỉ chiếm 1% GDP.

Từ những năm 1960 đến những năm 1980, Nhật Bản đã đạt được một trong những tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất thế giới. Sự tăng trưởng này được dẫn dắt bởi:

· Tỷ lệ đầu tư cao vào nhà máy và thiết bị sản xuất

· Ứng dụng kỹ thuật công nghiệp hiệu quả

· Tiêu chuẩn giáo dục cao

· Mối quan hệ tốt đẹp giữa lao động và quản lý

· Sẵn sàng tiếp cận các công nghệ hàng đầu và đầu tư đáng kể vào nghiên cứu và phát triển

· Khuôn khổ thương mại thế giới ngày càng mở rộng

· Thị trường nội địa rộng lớn với người tiêu dùng sành điệu, giúp các doanh nghiệp Nhật Bản có lợi thế về quy mô hoạt động.

Sản xuất là đặc điểm đáng chú ý nhất và nổi tiếng quốc tế của tăng trưởng kinh tế Nhật Bản. Ngày nay, Nhật Bản là nước dẫn đầu thế giới về sản xuất các thiết bị điện và điện tử, ô tô, tàu thủy, máy công cụ, thiết bị quang học và đo đạc chính xác, máy móc và hóa chất. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Nhật Bản đã nhường lại một số lợi thế kinh tế trong sản xuất cho Trung Quốc, Hàn Quốc và các nền kinh tế sản xuất khác. Các công ty Nhật Bản đã chống lại xu hướng này ở một mức độ nào đó bằng cách chuyển hoạt động sản xuất sang các nước có chi phí thấp. Lĩnh vực dịch vụ của Nhật Bản, bao gồm cả dịch vụ tài chính, hiện đóng vai trò nổi bật hơn nhiều trong nền kinh tế, chiếm khoảng 75% GDP. Sở giao dịch chứng khoán Tokyo là một trong những trung tâm tài chính hàng đầu thế giới.

Thương mại quốc tế đóng góp đáng kể cho nền kinh tế Nhật Bản, với xuất khẩu tương đương khoảng 16% GDP. Các mặt hàng xuất khẩu chính bao gồm xe cộ, máy móc và hàng hóa sản xuất. Trong năm 2015-2016, thị trường xuất khẩu chính của Nhật Bản là Hoa Kỳ (20,2%), Trung Quốc (17,5%) và Hàn Quốc (7%). Mặc dù đồng yên yếu hơn do các sáng kiến kích thích kinh tế, tăng trưởng xuất khẩu vẫn chậm chạp.

Những cải cách kinh tế và tự do hóa thương mại gần đây nhằm mục đích làm cho nền kinh tế cởi mở và linh hoạt hơn sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Nhật Bản đối phó với những thách thức của nước này. Sau chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 12 năm 2012, Thủ tướng Abe đã theo đuổi một chương trình nghị sự cải cách, được mệnh danh là “Abenomics”, thực hiện mở rộng tài chính và tiền tệ cũng như các yếu tố cải cách cơ cấu có thể khai phóng nền kinh tế Nhật Bản.

Sự già đi nhanh chóng của dân số Nhật Bản có thể làm giảm quy mô lực lượng lao động và nguồn thu thuế, đồng thời đặt ra nhu cầu ngày càng tăng về chi tiêu y tế và phúc lợi. Cải cách thị trường lao động nhằm tăng cường sự tham gia lao động là một trong những biện pháp được sử dụng để chống lại xu hướng này. Nhật Bản đã đạt được mức tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2013 trên cơ sở chương trình nghị sự phục hồi kinh tế “Ba mũi tên” của Thủ tướng Shinzo Abe về nới lỏng tiền tệ, chính sách tài khóa “linh hoạt” và cải cách cơ cấu.