Sự khác biệt giữa nền giáo dục ở Nhật Bản và ở nước ngoài

Item: Sự khác biệt giữa nền giáo dục ở Nhật Bản và ở nước ngoài
Author: Nguyễn Thanh Thanh

So sánh kỹ lưỡng các hệ thống và đặc điểm giáo dục trên khắp thế giới!

Ở Nhật Bản, Kỳ thi Trung tâm Quốc gia cho Tuyển sinh Đại học được tổ chức nhiều năm nay đã bị bãi bỏ, và Kỳ thi chung để xét tuyển vào đại học đã được tiến hành nhằm kiểm tra khả năng tư duy, khả năng phán đoán và khả năng diễn đạt.

Khi bàn luận về nền giáo dục Nhật Bản, mọi người thường nhắc đến sự khác biệt của nó với nền giáo dục ở nước ngoài, nhưng chính xác thì sự khác biệt đó là gì? Trong bài viết lần này, chúng tôi sẽ so sánh hệ thống và đặc điểm giáo dục ở nước ngoài với Nhật Bản để mọi người có thể hiểu rõ hơn về nền giáo dục ở xứ sở mặt trời mọc.

1. Đặc điểm của nền giáo dục Nhật Bản

Nền giáo dục Nhật Bản được xây dựng dựa trên tiền đề là tất cả học sinh đều hướng đến việc đạt được trình độ như nhau. Ví dụ, học sinh sẽ phải trải qua nhiều đợt kiểm tra để đạt đến điểm đậu và cải thiện điểm số ở tất cả các môn học một cách đồng đều.

Phương pháp giáo dục này giúp học sinh hình thành thái độ kiên trì, không ngừng cố gắng và phát triển khả năng thông qua sự nỗ lực. Ngoài ra, nền giáo dục Nhật Bản còn có đặc điểm là những gì học sinh có thể làm được quy là điều hiển nhiên, còn những gì không thể làm được quy là điều cần được hướng dẫn.

Quy định lớp học/ phòng học của học sinh.

Học sinh được phân vào các lớp học và phòng học cụ thể, điều này tạo điều kiện cho sự phát triển tinh thần đoàn kết và hợp tác dựa trên các hoạt động nhóm.

Văn phòng dành cho giáo viên.

Nhờ có phòng giáo viên, các giáo viên có thể dễ dàng liên lạc và trao đổi với nhau.

Bữa ăn trưa tại trường.

Ở các trường học phương Tây, việc ăn ở căng tin là điều bình thường, nhưng bữa trưa ở trường học Nhật Bản được lên bởi các chuyên gia dinh dưỡng nên sẽ tốt hơn về mặt dinh dưỡng. Ngoài ra, văn hóa ăn trưa ở trường học cũng phản ánh khái niệm “shokuiku” đang phổ biến ở Nhật Bản.

Học sinh tự dọn dẹp lớp học và cơ sở vật chất.

Khi nói đến việc dọn dẹp, theo thông lệ ở nước ngoài, việc này sẽ được giao cho người có chuyên môn đảm nhận. Tuy nhiên, tại Nhật Bản, việc tự dọn dẹp các lớp học hoặc phòng học mà chính mình sử dụng giúp học sinh phát triển tính trách nhiệm của bản thân. Sở dĩ các thành phố của Nhật Bản được giữ tương đối sạch sẽ một phần là do tính chất dân tộc nhưng cũng có thể là nhờ phương pháp giáo dục này.

Tổ chức sự kiện

Các trường học ở Nhật Bản tổ chức nhiều sự kiện quanh năm như Lễ khai giảng, Lễ tốt nghiệp, Ngày hội thể thao và Lễ hội văn hóa, …. Việc tham gia cùng nhau đối mặt với mục tiêu chung của các sự kiện này sẽ tạo ra cơ hội quý báu để phát triển tinh thần đoàn kết, tinh thần đồng đội, khả năng tổ chức và nhiều khía cạnh khác.

Cung cấp đồng phục và quần áo thể dục, thay đổi giày dép trong và ngoài trường

Một đặc điểm khác của nền giáo dục Nhật Bản là có trang bị cho học sinh đồng phục và quần áo thể dục, giày dép thay đổi từ giày đi trong nhà, giày thể thao cho đến giày cho phòng tập gym. Việc lựa chọn trang phục phù hợp với thời gian, địa điểm và dịp (TPO) có liên hệ mật thiết đến văn hóa của Nhật Bản.

2. Sự khác biệt giữa giáo dục nước ngoài và giáo dục Nhật Bản

“Giáo dục” trong tiếng Nhật là “giáo dục” trong tiếng Anh. Từ này có nghĩa là “dẫn dắt bên ngoài”. Theo nghĩa đen của từ này, giáo dục không chỉ đơn thuần là việc “dạy” mà còn hướng tới việc “khai thác tiềm năng của từng học sinh và thúc đẩy sự phát triển năng lực cá nhân”.

Ở nước ngoài, hệ thống giáo dục được thiết kế phù hợp với năng lực của từng học sinh chứ không phải là nền giáo dục “mọi học sinh đều như nhau” như ở Nhật Bản. Vì vậy, thay vì la mắng hay nhắc nhở về những điều mà học sinh không thể làm được, họ tập trung vào sự phát triển khả năng và tài năng cá nhân của các học sinh.

Khi giáo viên và phụ huynh khen ngợi những điểm mạnh của học sinh, học sinh sẽ có thể tập trung vào những gì các em có thể làm hơn là những gì các em không thể làm và điều này sẽ giúp các em có được sự tự tin.

Ngoài ra, giáo dục ở nước ngoài tập trung vào tư duy và tìm kiếm thông tin, thay vì kiểu giáo dục ghi nhớ và nhồi nhét kiến thức phổ biến ở Nhật Bản. Vì vậy, có rất ít bài kiểm tra về khả năng ghi nhớ như ở Nhật Bản.

Các bài tập được giao từ trường thường đòi hỏi học sinh phải tự nghiên cứu, suy nghĩ và thường đặt những câu hỏi có nhiều câu trả lời thay vì những câu hỏi có câu trả lời cố định. Thay vì chỉ chú trọng vào việc ghi nhớ, giáo dục ở nước ngoài coi trọng hơn sự tự chủ, tính tự giác chủ động, và nuôi dưỡng tinh thần ham học hỏi trong học tập.

Một điểm khác lớn giữa Nhật Bản và nước ngoài là việc học sinh có thể bị lưu ban ngay cả khi đang trong giai đoạn giáo dục phổ cập bắt buộc. Ở Nhật Bản, dù có điểm số thấp đến đâu, học sinh cũng không bao giờ bị lưu ban trong giai đoạn giáo dục phổ cập bắt buộc. Dù tốt hay xấu, những học sinh sinh cùng năm đều nhận được nền giáo dục như nhau.

Ở nước ngoài, hiếm khi trẻ bị chỉ trích mạnh mẽ về sự kém cỏi, nhưng nếu nhà trường hoặc phụ huynh quyết định rằng trẻ không ở trình độ có thể lên lớp thì trẻ sẽ không được lên lớp. Ngược lại, nếu học sinh có thành tích xuất sắc, học sinh có thể được chuyển lên lớp cao hơn. Điều phổ biến nhất là sắp xếp học sinh vào các lớp tương ứng với năng lực cá nhân, không phụ thuộc vào độ tuổi.

3. Sự khác biệt giữa hệ thống giáo dục châu Âu và Nhật Bản

Châu Âu nổi tiếng vì có nhiều quốc gia có trình độ giáo dục đẳng cấp thế giới. Sau đây là hệ thống giáo dục của các quốc gia có trình độ giáo dục đặc biệt cao.

Phần Lan

Học phí từ mẫu giáo đến cao học được miễn phí, đồng thời cũng được cung cấp chi phí ăn trưa và văn phòng phẩm. Sự nhất quán và sự phối hợp giữa trường học, gia đình và chính phủ để nuôi dưỡng trẻ em là điểm đặc biệt của hệ thống giáo dục này.

Giáo dục bắt buộc được tổ chức theo hệ thống 9-3-3, bắt đầu từ 7 tuổi. Hệ thống giáo dục này không so sánh học sinh với nhau và không tổ chức các bài kiểm tra trong lớp học. Chính sách giáo dục này nhấn mạnh vào việc tạo ra ý thức “học cho bản thân”, và điều này có thể là lý do cho lượng sách mà trẻ em đọc rất lớn.

Hà Lan

Giáo dục bắt buộc được áp dụng cho lứa tuổi từ 5 đến 18 và gần như miễn học phí. Một trong những đặc điểm nổi bật là việc cho phép cả trẻ em không phải là người bản xứ được hưởng chế độ giáo dục. Tuy nhiên, không bắt buộc phải nhập học vào lúc 5 tuổi, mà có thể nhập học dựa trên sự phát triển của trẻ.

Ngoài ra, mỗi trường ở đây có quyền tự quyết lớn. Ngay cả ở các trường công lập, có nhiều trường cung cấp chương trình giáo dục bằng các phương pháp độc đáo của riêng họ. Do có thể lựa chọn nội dung và phương pháp học dựa trên năng lực và mong muốn của học sinh, nên việc tiến hành học tập phù hợp với sở thích và sự hiểu biết của học sinh sẽ được thúc đẩy.

Thụy Điển

Học phí ở các trường tiểu học, trung học và đại học đều miễn phí và có nhiều chế độ học bổng. Ngoài ra, có vẻ như có nhiều trường hợp sinh viên đăng ký vào đại học sau khi có việc làm thay vì tìm việc làm sau khi tốt nghiệp đại học như ở Nhật Bản.

Đặc điểm quan trọng nữa đó là tuyển sinh trung học và đại học mà không phải thi kỳ thi tuyển sinh; thay vào đó, việc trúng tuyển hay trượt sẽ dựa trên kết quả học tập tại trường.

4. Sự khác biệt giữa thực trạng giáo dục ở Mỹ, châu Á và giáo dục Nhật Bản

Mỹ

Mỗi tiểu bang có quyền tự quyết lớn, điều này làm cho hệ thống giáo dục ở Mỹ có nhiều đặc điểm khác nhau. Ngoài số năm học bắt buộc, thời gian học ở cấp tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông, các trường học cũng có quyền tự quyết về chương trình học, sách giáo khoa, và thậm chí cả việc thiết lập ngày nghỉ.

Vì mức độ giáo dục có thể khác nhau tùy theo khu vực học tập, nên có nhiều gia đình chọn nơi cư trú dựa trên mức độ giáo dục của khu vực đó.

Châu Á/ Trung Quốc

Trung Quốc là quốc gia có thành tích giáo dục cao đến mức được xếp hạng đầu tiên trong cuộc Khảo sát PISA 2018 – Khảo sát đo lường tiêu chuẩn giáo dục trên phạm vi toàn cầu.

Hệ thống giáo dục tiêu chuẩn ở Trung Quốc là hệ thống 6-3-3-4, nhưng có sự chênh lệch kinh tế lớn giữa các khu vực và quyền tự quyết được ủy thác cho chính quyền địa phương. Có một số vùng nông thôn hoặc khu vực khác do ngân sách hạn chế nên chỉ áp dụng hệ thống giáo dục 5-4.

Châu Á/ Hàn Quốc

Hàn Quốc là một trong những quốc gia nổi tiếng với xã hội chú trọng vào học vấn, và kỳ thi đại học được coi là cực kỳ khắc nghiệt, thậm chí được gọi là “cuộc chiến”. Kỳ thi “Suneung” được tổ chức vào thứ Năm giữa tháng 11, được sánh ngang như kỳ thi đại học chung ở Nhật Bản.

Ở Hàn Quốc, việc này đã trở thành một hiện tượng xã hội và thường được đưa ra trong các tin tức. Hệ thống giáo dục ở Hàn Quốc là 6-3-3-4, giống như ở Nhật Bản.

5. Tổng kết

Mỗi quốc gia có chính sách và hệ thống giáo dục riêng, và khi so sánh, sự khác biệt trở nên rõ ràng. Mặc dù phương pháp và hệ thống giáo dục ở Nhật Bản và nước ngoài khác nhau, nhưng mỗi nền giáo dục đều có những điểm mạnh riêng.

Hiện nay, có thể nói rằng giáo dục ở Nhật đang trong giai đoạn chuyển đổi, với việc hủy bỏ Kỳ thi Trung tâm Quốc gia cho Tuyển sinh Đại học và việc áp dụng Giáo dục lập trình ở trường tiểu học. Hy vọng rằng, với việc tham khảo những điểm mạnh của giáo dục ở nước ngoài, giáo dục ở Nhật sẽ trở nên tốt hơn trong tương lai.