NHÂN VIÊN NHẬT BẢN: CÒN SỐNG LÀ CÒN LÀM VIỆC? – PHẦN 1

Không biết bạn có còn muốn làm việc tại Nhật Bản sau khi nghe về những câu chuyện kinh khủng về văn hóa làm việc tại đây không? Nếu thật như vậy, điều đó không có gì đáng ngạc nhiên – rất nhiều người mang sự dè dặt lớn khi làm việc tại Đất nước mặt trời mọc.

Văn hóa làm việc từ lâu đời của nhiều công ty Nhật Bản khiến rất nhiều người nước ngoài không chịu nổi khi làm việc tại đất nước này. Nhưng thời thế đã thay đổi – trên thực tế, văn hóa làm việc của Nhật Bản ngày nay đã mang nhiều sắc thái tươi mới hơn.

Bài viết này sẽ mang đến cái nhìn mới về văn hóa làm việc của Nhật Bản để khám phá sự thật về điều kiện làm việc tại đây.

Chúng ta sẽ cùng tìm về hiểu lịch sử phát triển của môi trường làm việc tại Nhật Bản từ trước đến nay. Vì vậy, hãy tiếp tục đọc nếu bạn muốn biết tại sao Nhật Bản lại là một trong những sự lựa chọn tốt nhất và làm thế nào đế đạt được sự cân bằng tuyệt vời giữa công việc và cuộc sống ở đây.

Nhật Bản có phải là một quốc gia chạy đua với công việc?

Không có gì nghi ngờ khi nói rằng Nhật Bản luôn mang lại những gì xứng đáng cho những người “nghiện công việc”. Tuy vậy, sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống của người Nhật thường không được đánh giá không được tốt. Văn hóa làm việc truyền thống ở Nhật Bản coi trọng sự cống hiến hết mình cho công việc của một cá nhân. Và mặc dù đã có nhiều thay đổi đáng chú ý trong điều kiện làm việc của người Nhật thì Nhật Bản vẫn là một quốc gia làm việc chăm chỉ bậc nhất.

Vào năm 2015, một cuộc khảo sát của Expedia Nhật Bản cho thấy 53% người Nhật không biết họ có bao nhiêu ngày nghỉ phép hàng năm. Mặc dù vậy, nhân viên vẫn thường cảm thấy tội lỗi khi vẫn được trả lương cho các ngày nghỉ lễ. Và không chỉ vậy, chỉ có 52% số người tham gia khảo sát đồng ý rằng sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống là điều cần thiết.

Mức độ cống hiến cho công việc này khiến nhiều nhân viên Nhật Bản không hài lòng. Trên thực tế, họ là nhóm người lao động thiếu kỳ nghỉ đứng thứ hai trên thế giới nói chung. Nhật Bản thậm chí còn xếp hạng cuối cùng trong Chỉ số Hạnh phúc Việc làm Thực tế năm 2016 trong số 35 quốc gia được khảo sát.

Không phải để làm bạn sợ hãi hơn nữa, nhưng Tờ The Japan Times cũng tiết lộ rằng cứ 4 công ty thì có 1 công ty thừa nhận rằng nhân viên của họ đã từng làm thêm từ 80-100 giờ mỗi tháng. Những giờ làm thêm này đôi khi thậm chí còn không được trả lương.

Đừng lo lắng, bởi vì những điều kiện không may này bây giờ đã là dĩ vãng. Trong vài năm qua, văn hóa làm việc của người Nhật đã thay đổi rất nhiều.

Theo Tờ Statista, nhân viên Nhật Bản đã làm việc khoảng 136,1 giờ mỗi tháng vào năm 2021. Mặc dù đây là một mức tăng nhẹ so với 135 giờ của năm trước, nhưng nó thực sự thấp hơn đáng kể so với mức cao kỷ lục của họ là 147,1 giờ vào năm 2012.

Văn hóa làm việc tại Nhật Bản đang dần tiến tới một phiên bản lành mạnh hơn. Sự sụt giảm đáng kể trong giờ làm việc là một bước tiến lớn! Và các công ty đang thực hiện các bước để giảm thiểu tình trạng làm việc quá sức: để đảm bảo không ai làm thêm giờ, một số công ty thậm chí còn thực hành tắt tất cả đèn văn phòng trước 10:00 tối.

Bất chấp sự phát triển như vậy, rõ ràng là văn hóa và tư duy làm việc của Nhật Bản vẫn đang trải qua quá trình chuyển đổi. Hãy nhìn vào lịch sử của Nhật Bản để hiểu tại sao văn hóa làm việc của Nhật Bản trở nên mệt mỏi về thể chất, cảm xúc và tinh thần đối với nhiều nhân viên.

Tại sao Nhật Bản làm việc chăm chỉ như vậy?

Vậy tại sao người Nhật lại chăm chỉ như vậy?

Chà, văn hóa làm việc chăm chỉ của Nhật Bản đã ăn sâu vào lịch sử của đất nước. Đáng buồn thay, sự cống hiến cật lực này cho công việc của một người thậm chí đã dẫn đến karoshi (過労死) hoặc còn gọi là cái chết vì làm việc quá sức.

Nippon.com tiết lộ ba yếu tố xã hội chính đằng sau hiện tượng bi thảm này:

Mong muốn của Nhật Bản ngang hàng với các đối tác phương Tây
Tư duy tập thể
Các dịch vụ tiện lợi luôn sẵn có

Lý do đầu tiên bắt nguồn từ thời kỳ Minh Trị Duy tân vào năm 1868. Xã hội phong kiến Nhật Bản muốn đạt đến trình độ kinh tế tương đương với các nước phương Tây công nghiệp giàu có, hùng mạnh. Và họ đã làm – nhưng với một cái giá.

Lao động gian khổ là rất cần thiết để biến Nhật Bản thành một quốc gia công nghiệp hóa, hiện đại, điều này đã khiến công nhân của nước này bị sẹo. Trong khi họ đã vượt qua được nhiều nền kinh tế phương Tây và trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sau Thế chiến II, lực lượng lao động đã hình thành thói quen làm việc quá sức.

Thứ hai, văn hóa tập thể phổ biến vào thời điểm đó mong đợi người lao động ưu tiên công ty hơn chính họ. Trong nhiều trường hợp, điều này đã cho phép các tập đoàn có quyền phớt lờ quyền lợi của nhân viên. Các công đoàn lao động cũng quá yếu để thúc đẩy cải cách các chính sách có lợi cho người lao động.

Lý do thứ ba đằng sau đặc điểm làm việc quá sức của người Nhật gắn liền với kỳ vọng văn hóa về “sự tiện lợi”. Trong khi các dịch vụ bán lẻ và giao hàng 24/7 có lợi cho khách hàng, nhân viên lại phải chịu đựng những ca làm việc trong “địa ngục” để đáp ứng cho họ.

Đạo đức làm việc nghiêm ngặt này từ lâu đã ăn sâu vào tâm trí của nhiều người Nhật. Nó thậm chí đã gây ra các trường hợp bi thảm của karoshi. Phần tiếp theo sẽ đề cập sâu về vấn đề này và cách nó tác động đến văn hóa làm việc của người Nhật.